Wat is indirect negatief gedrag?

Niet iedereen is even goed in het zichzelf uiten, terwijl dit toch soms echt nodig is. Ook binnen partnerrelaties komt dit natuurlijk voor. Vaak aan het begin van relaties valt dit echter niet zo op. Er is dan namelijk veel positieve spanning en aandacht voor elkaar en partner zijn dan vaak erg op elkaar gefocust.

 

Naar mate een relatie langer duurt en je elkaar wat beter kent, neemt de focus meestal wat af, en zal je wat meer voor jezelf (je gevoel) moeten opkomen. Hierdoor houd je  duidelijk voor jezelf en je partner, wat je wel en niet leuk vindt.

 

Op dat punt, kunnen problemen ontstaan, wanneer je niet goed bent om ook negatieve emoties te benoemen. Voorbeelden van negatieve gevoelens zijn jezelf irriteren, je teleurgesteld voelen, verdrietig zijn, je genegeerd voelen of je ontdaan voelen. Wanneer dit echter niet uitgesproken wordt en gevoelens worden weggeslikt, dan kan dit leiden tot indirect negatief gedrag.

Voorbeelden hier van zijn:

 

1. Altijd te laat komen, zodat je partner op jou moet wachten (dit kan een indirecte vorm zijn van: straffen,  aandacht vragen, controle willen hebben, belangrijk willen zijn)

2. Altijd weer met smoesjes komen waarom dingen niet zijn gebeurd of gedaan (omdat je niet durft te zeggen dat je: het eigenlijk te moeilijk vindt, er geen waarde aan hecht. Ook kan het een indirecte vorm zijn om je partner te straffen.)

3. Anderen de schuld geven i.p.v. zelf verantwoordelijkheid nemen voor je eigen acties.( omdat je bijvoorbeeld niet je grens aan durft te geven, of omdat je iets fout hebt gedaan en hier niet voor durft op te komen.)

4. Bindingsangst. Zichzelf niet aan de partner willen verbinden, of op wat voor manier dan ook afhankelijk zijn, omdat hierdoor de controle wordt verloren. (Geen verantwoordelijkheid willen nemen of niet durven zeggen wat je echt voelt.)

5. Chagrijnig worden of ruzies opzoeken, zodat ook je partner geen gezellige tijd heeft. (Indirecte manier om je partner te straffen).

6. Consequent dingen vergeten waardoor je respectloos of onachtzaam met je partner omgaat ( wederom om hem of haar te straffen, of om indirect aan te geven dat je het niet belangrijk vindt).

7. Dingen fout laten lopen zodat ze niet meer hoeven. (Indirecte manier om confrontatie te voorkomen.)

8. Gaan zitten mokken, boos kijken of somber voor je uit gaan zitten staren om sympathie of aandacht te krijgen. (een indirecte manier om aandacht te krijgen)

9. Geen kennis willen opnemen en expres hulpeloos blijven terwijl men het wel zou moeten kunnen (Indirecte manier om een partner aan je te binden en aandacht te krijgen.)

10. Het niet uitvoeren van huishoudelijke taken zoals schoonmaken, de vaat doen, vuilnis buiten zetten of andere karweitjes, alles om een boodschap kracht bij te zetten (een indirect manier van je ongenoegen uiten)

11. In een slachtofferrol gaan zitten en niet het eigen aandeel van de situatie in zien (en hierdoor dus indirect om aandacht vragen en de ander een schuldgevoel proberen op te dringen).

12. Je partner ontwijken (confrontatie uit de weg gaan)

13. Minder belangrijke zaken eerst doen, zodat moeilijke zaken niet hoeven of dingen gewoonweg helemaal uitstellen (indirect dus de confrontatie uit de weg gaan)

14. Seksuele onthouding, om de ander te laten zien dat er iets aan de hand is of om een punt te zetten (indirect straffen of indirect je grens duidelijk maken)

15. Stil zijn, terwijl het duidelijk is dat er iets te bespreken valt

16. Veranderingen uit de weg gaan

 

Ook wanneer er een opening wordt gezocht door de ontvangende partner, om problemen of negatieve emoties te bespreken, kan dit nog wel eens worden af geserveerd op een indirecte manier.

 

Voorbeelden hiervan zijn:

 

1. het gesprek te ontwijken (“ik moet even wat anders doen”)
2. verwarring scheppen en vaag zijn (“oh, maar ik dacht dat jij dat zou doen”, “maar daar hebben we het toch al over gehad?”)
3. gewoonweg er niet op in te gaan (“daar heb ik nu geen zin in”)
4. nooit tijd hebben (“ik heb nu geen tijd om te praten”)
5. niet volledig aan het gesprek deel nemen (“Ik heb geen probleem. Vertel maar”)

 

Wanneer een partner gevoelens weg slikt kan dit “onzichtbaar” gebeuren. Soms zie je juist het tegenovergestelde gedrag en reageert een partner juist vriendelijk, behulpzaam, begripvol of meegaand. Dat zegt echter niets over wat er bij hem of haar van binnen afspeelt. Wanneer iemand vervolgens op een negatieve manier en indirect, toch probeert om grip te krijgen op de situatie, kun je spreken van indirect negatief gedrag.

 

Iedereen reageert natuurlijk wel eens indirect. We zijn immers allemaal mensen. Wanneer dit echter “de manier” is van een partner, om met negatieve emoties om te gaan, ontstaat er een groot probleem. Dit kan er namelijk toe leiden dat het vertrouwen tussen partners dramatisch afneemt. Door de indirecte manier, worden problemen namelijk niet benoemd waardoor ze vaak ook niet worden opgelost. Wanneer het gedrag negatief is, worden er juist spanningen opgebouwd en resulteert dit vaak in problemen op allerlei andere vlakken.

 

Oorzaken van indirect negatief gedrag

Wanneer je dit soort gedrag vertoont doe je dit meestal omdat je, ondanks dat je je gevoel niet meteen uit, toch wil laten zien, dat er iets aan de hand is. Hiermee is het dan ook een indirecte manier van grenzen aangeven. Het kan zijn, dat dit soort gedrag een automatisme is geworden en meestal is het ontstaan door ervaringen uit het verleden. In je opvoeding of door dingen die je hebt meegemaakt, bent je gevormd tot wie je bent, en dus ook in hoe je met negatieve emoties omgaat. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat gevoelens die onder dit gedrag schuil gaan, te maken kunnen hebben met weinig zelfvertrouwen, onzekerheid, angst, gebrek aan vertrouwen of afwijzing.

 

Indirect negatief gedrag kan o.a. worden aangeleerd wanneer ouders of andere opvoeders:

1. te beschermend zijn
2. te veel controleren
3. te weinig of niet open staan voor gevoelens en gedachtes van kinderen
4. te weinig aandacht aan kinderen besteden
5. zichzelf niet goed uiten en hiermee een slecht voorbeeld geven

 

Uiteindelijk kan dit er dus toe leiden, dat een kind niet (genoeg) leert om zichzelf te uiten, waardoor het een indirecte vorm kiest om toch te overleven.

 

Verder kunnen ook andere ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden, zijn impact hebben op hoe je met emoties omgaat. Zo zal iemand die ooit bedrogen is, vaak meer moeite hebben met vertrouwen, waardoor situaties die in de vertrouwenssfeer liggen, heftige emoties kunnen oproepen. Meestal is het zo, dat hoe heftiger een emotie is, des te lastiger je hier mee om kunt gaan.

 

Kom ik even terug met een voorbeeld, op de tijd waarin je als kind gevormd wordt. Wanneer een kind het moeilijk heeft, dit aangeeft, en je zegt altijd als opvoeder, dat deze zich niet zo moet aanstellen (of “hup schouders er onder”), en je geeft zelfs straf of maakt het belachelijk, dan zal dit tonen van gevoel er vanzelf uit gaan. Kinderen houden namelijk zeker als ze klein zijn, onvoorwaardelijk van ouders, en zullen proberen, om te voldoen aan wat papa of mama zegt. Daarnaast wil niemand, dus ook een kind, pijn hebben en dus zal het proberen om te voorkomen dat het weer belachelijk wordt gemaakt, of dat het straf krijgt.

 

Natuurlijk is het bovenstaande voorbeeld, het negatieve gevoel zelf niet weg, wanneer dit gebeurt. En toch moet het er uit. Een kind zal zich daarom aanleren om zich op een andere manier af te reageren. Omdat dit later gebeurt en dus niet direct, meestal op een negatieve manier, is het indirecte negatieve gedrag geboren. In dit geval kan het bijvoorbeeld zo zijn, dat kinderen: tijdens etenstijd steeds onderling ruzie zoeken (de irritatie en spanning op een ander afreageren omdat ze het toch niet van ouders kunnen winnen), zeggen dat ze hun best doen op school (confrontatie mijden) maar er zich eigenlijk  voor inzetten, dat ze dingen doen die gevaarlijk zijn om ouders overstuur te krijgen (negatieve aandacht is tenminste aandacht), stil en onzichtbaar worden (“mijn ouders hebben het al zwaar genoeg”) enzovoort.

 

Ouders hebben vaak geen idee, dat hun eigen gedrag, bijdraagt aan de oorzaak van dit soort problemen bij kinderen.

 

Gevolgen van indirect negatief gedrag binnen relaties:

1. Hiermee geef je jezelf en je partner geen kans om inzage te krijgen in wat je denkt of voelt, waardoor er ook geen oplossingen kunnen komen.
2. De ontvangende partner, kan zich verwart voelen, ontstelt zijn, van streek zijn, zich aangevallen voelen, zich schuldig voelen, of gefrustreerd zijn. Wellicht dat je bij jezelf aan het na gaan bent, wat je fout hebt gedaan, maar heb je geen idee, wat dat dan mag zijn.
3. Ook andere communicatie binnen de relatie wordt verstoord waardoor ook nieuwe problemen kunnen ontstaan
4. Beide partners kunnen hier onzeker van worden en op een gegeven moment niet meer weten, of ze nu wel of niet blij zijn met hun relatie
5. De sfeer wordt meestal erg slecht en spanningen bouwen zich op, waardoor veel situaties explosief kunnen worden
6. Echte problemen worden hiermee niet aangepakt. Hierdoor neemt het vertrouwen in elkaar af.
7. Je vindt jouw partner niet meer leuk of aantrekkelijk

 

Hoe kun je met je eigen indirect negatief gedrag omgaan?

1. Als eerste zal je jezelf bewust moeten zijn van dit soort gedrag. Hopelijk helpt dit artikel er bij, om voor jezelf zichtbaar te krijgen dat je inderdaad indirect negatief gedrag vertoont.
2. Wanneer je bij jezelf constateert dat je inderdaad zo functioneert, voel je dan niet al te schuldig. Dat heeft namelijk geen zin. Het aanpakken van dit gedrag heeft meer zin! Indirect negatief gedrag is meestal aangeleerd in het verleden en is een overlevingsmechanisme. Nu je weet, dat dit zo is, is er ook een mogelijkheid om anders met negatieve gevoelens om te gaan.
3. Probeer je bewust te worden van de onderliggende gevoelens. Welk negatief gevoel krijg of heb je, waardoor je indirect negatief reageert? Hierbij is het vaak essentieel om tijd voor jezelf te maken, om rustig langs je gevoelens te lopen.
4. Probeer ook inzicht te verkrijgen hoe deze mechanismes bij jou zijn ontstaan. Hierbij is het dus van belang om door je verleden en dus ook opvoeding heen te lopen. Kijk daarbij, hoe je opvoeders met jou omgingen. Mocht en kon je jezelf uiten? Hoe uitte je ouders dat zelf? Wat heb je van hen geleerd? Hoeveel aandacht kreeg je? Enzovoort.
5. Bespreek ook met je partner, hoe dit mechanisme bij jou werkt. Dit inzicht kan hem of haar ook helpen, om er wat meer begrip voor te krijgen. Daarnaast zou het natuurlijk mooi zijn, wanneer je ook je excuses zou kunnen aanbieden voor dingen die je in het verleden hebt gedaan.
6. Word je bewust van de gevolgen van indirect negatief gedrag. Het straffen, pesten, negeren of wat je ook je partner “aandoet”, resulteert er in dat de sfeer steeds slechter wordt. Daarnaast ben je door dit soort gedrag ook niet trots op jezelf waardoor je je eigenlijk steeds rotter begint te voelen. Hiermee wordt het een negatieve spiraal. Je vindt het namelijk moeilijk om om te gaan met negatieve emoties, en door je gedrag, creëer je nog meer negatieve emoties en voel je jezelf niet blij, waardoor je nog meer indirect negatief gedrag gaat vertonen.
7. Sta regelmatig stil bij de momenten waarop in de relatie negatieve gevoelens omhoog komen. Probeer deze situaties desnoods uit te schrijven zodat je  meer zicht hebt op je eigen acties en reacties. Plan dit soort stil-staan-momenten. Hiermee neem je je verantwoordelijkheid en dat is prettig, niet alleen voor jezelf, maar ook voor je partner. Vind je het lastig om jezelf hier aan te houden, plan dan de momenten in, in bijvoorbeeld een agenda.
8. Er zullen echt wel eens problemen zijn, die je erg moeilijk vindt, waarbij meteen een emotie vol de kop opsteekt. Realiseer je echter, dat negatieve gevoelens, ook weer zakken. Soms is het dus moeilijk om meteen iets te zeggen. Wacht dan vervolgens even, denk er goed over na, en kom er op terug op een moment dat je rustig bent.
9. Probeer in de plaats van indirect ook eens meteen te reageren op dingen die je niet fijn vindt. Desnoods gebruik je een hulpzin zoals “Ik weet niet wat ik hierbij voel, maar ik kom er op terug”. Dit werkt natuurlijk het beste, wanneer je ook je partner inlicht, dat op deze manier hiermee bezig bent. Het vertrouwen binnen een relatie groeit, wanneer je eerlijk en oprecht kan zijn zonder dat je hierop wordt veroordeeld.

 

Hoe ga je het beste met indirect negatief gedrag van je partner om?

1. Probeer zicht te krijgen, in hoe dit mechanisme bij je partner werkt. Probeer het ook bespreekbaar te maken, door op een rustig moment aan te geven dat je dit “ziet” en dat je wilt helpen.
2. Wanneer je eenmaal in gesprek bent kun je ook vertellen welke invloed dit indirecte gedrag op jou heeft en hoe je er zelf weer op reageert. Dit inzicht kan je partner namelijk motiveren in het aanpakken van dit gedrag. Probeer tijdens een gesprek niet te verwijten en ook echt te luisteren. Hierbij is het belangrijk dat je bij jezelf blijft. Vertel dus wat je zelf voelt door in de ik-vorm te praten (“ik vind het niet prettig wanneer….) en probeer te voorkomen dat je jij-deed- dit of jij-doet- dat gebruikt. Dat is namelijk olie op het vuur gooien. Mocht je het heel moeilijk vinden, om bij je verhaal te blijven, schrijf dan van te voren op (wederom in ik-vorm) wat je wilt vertellen. Desnoods geef je dit briefje eerst aan je partner, zodat deze weet wat er gaat komen, zodat hij of zij zich hierop kan voorbereiden.
3. Kijk ook waarin je je partner kan ondersteunen. Vaak ontstaat indirect negatief gedrag in vergelijkbare situaties, doordat je zelf op een bepaalde manier een boodschap brengt. Probeer hier eerlijk naar te kijken en ook de hand in eigen boezem te steken. Wellicht dat je het net iets anders zou kunnen doen, waardoor je partner meer kans heeft om grip op zichzelf te houden. Natuurlijk is dit iets wat je het beste samen kunt bespreken.
4. Net als je partner die dit indirecte gedrag vertoont, moet ook jij je niet schuldig voelen voor dit gedrag. Vaak sluipen dit soort dingen er in. Nu je er wat bewuster van bent, kun je proberen om dit samen aan te pakken. Hierbij helpt het niet om je schuldig te voelen.
5. Wanneer je toch geen grip krijgt op de situatie en het indirect negatieve gedrag gaat voort, geef dan scherp je grenzen aan. Vertel wat je wel en wat je niet accepteert. Hiermee zorg je er voor, dat in ieder geval jij, zo positief mogelijk in je leven komt te staan. Daarnaast krijgt de ander, door het aangeven van grenzen, ook zicht op wie jij bent en wat jij nodig hebt. Een duidelijke grens is beter dan een vage, omdat de ander het dan soms niet eens door heeft dat hij of zij over je grenzen heen gaat.

In mijn boek "Is er nog gevoel? - Relatietherapie voor aan de keukentafel" ga ik ook in op indirect negatief gedrag binnen partnerrelaties. Het boek bevat inzichten, handvatten, oefeningen en oplossingen voor diverse relatieproblemen. Zeker wanneer je het gevoel hebt vast te zitten en niet verder te komen is het boek echt een aanrader.